U bent net toegekomen op uw vakantiebestemming in de bergen. Maar als u 's morgens opstaat, hebt u barstende hoofdpijn en voelt u zich misselijk. De kans is groot dat u kampt met hoogteziekte.
Steeds meer mensen brengen hun vakantie door in het hooggebergte, zoals de Himalaya (Azië), de Andes (Zuid-Amerika), de Rocky Mountains (Noord-Amerika), waarbij ze met het vliegtuig onmiddellijk landen op grote hoogte. Het lichaam krijgt daarbij zeer weinig tijd om zich aan de ijle lucht aan te passen.
Typerend voor hoogteziekte is dat men de eerste uren van het verblijf op hoogte nog niets voelt, maar tegen het einde van de dag is men futloos en moe. Velen schrijven dit toe aan de (lange) vermoeiende reis en kruipen daarom vroeg onder de dekens. Door de hoogte en de verandering van omgeving slaapt men echter de eerste nacht barslecht. De volgende ochtend kunt u naast de hevige hoofdpijn ook last hebben van misselijkheid, duizeligheid en soms lichtschuwheid en geïrriteerdheid.
Meestal blijven de symptomen mild, maar op zeer grote hoogte (boven 3500 m) kan de aandoening levensbedreigende vormen aannemen.
Oorzaak
Acute hoogteziekte ontstaat door onvoldoende aanpassing aan de lage zuurstofdruk op grote hoogte. Iedere laaglandbewoner kan ermee geconfronteerd worden van zodra hij 4 tot 8 u boven de 2000 m verblijft. De kans wordt 25% vanaf 3500 –4000 m, en 45 % vanaf 5000m.
Wetenschappers vermoeden dat het tekort aan zuurstof een verandering in de waterhuishouding van het lichaam veroorzaakt, waardoor men vocht ophoudt. Een minimale toename van vocht in de hersenen kan bv. het ontstaan van hoofdpijn verklaren. De zwaarste vormen van hoogteziekte gaan ook gepaard met waterophoping in de longen (pulmonair oedeem of ook HAPE: High Altitude Pulmonary Edema) en/of in de hersenen (cerebraal oedeem of ook HACE: High Altitude Cerebral Edema).
Acclimatisatie
Het proces waarbij het lichaam zich aanpast aan de zuurstofarme omgeving noemt men 'acclimatisatie'. Deze bestaat uit een acute en een chronische fase.Wanneer men in een zuurstofarme omgeving terecht komt, reageert men onmiddellijk (acuut) door sneller te ademen. De hartslag (in rust) stijgt eveneens. Op deze manier tracht het lichaam zich aan te passen aan het tekort aan zuurstof in de weefsels.
Beide reacties zijn nog meer uitgesproken tijdens een inspanning. Personen, die niet reageren op het zuurstofgebrek met een verhoogde ademhaling of verhoogde hartslag (in rust), blijken meer vatbaar te zijn voor hoogteziekte.
Preventie
Mensen ouder dan 55 jaar of met een gekende hart- of longaandoening doen er goed aan om medisch advies in te winnen vooraleer zich op grote hoogte te begeven. Zwangere vrouwen vermijden beter hoogtes vanaf 2500m. Men kan hoogteziekte trachten te voorkomen door niet te snel te stijgen en een aantal eenvoudige voorzorgsmaatregelen in acht te nemen.
• Bij aankomst op hoogte (boven 1500 m.) kan u het de eerste dag best rustig aan doen. Laat uw lichaam even de tijd om van de reis te bekomen.
• Indien u onmiddellijk op grote hoogte aankomt (boven 2500 m.), blijft u best 2 tot 3 dagen ter plekke.
Na een eerste aanpassing mag u boven de 3000 m. maximaal 300 m. per dag stijgen. Blijf telkens 2 nachten (2 à 3 dagen) op dezelfde hoogte.
• Drink regelmatig en veel om uitdroging tegen te gaan: de ijle lucht is immers niet alleen zeer droog, maar door de snellere ademhaling verliest men ook meer vocht, zeker tijdens inspanning.
• Na overleg met uw geneesheer kan deze aanraden om al dan niet preventief bepaalde medicatie te nemen (bv. Acetazolamide = Diamox®). Iedereen die boven 3000m gaat trekken zou acetazolamide (Diamox®) moeten meenemen om er mee te starten bij de eerste symptomen van hoogteziekte.
Behandeling
Ondanks alle preventieve maatregelen, moet u er rekening mee houden dat sommige mensen toch hoogteziek zullen worden. Afhankelijk van de hoogte waarop u zich bevindt, kan u dan volgende maatregelen nemen :• Bij milde symptomen is rust gedurende 1 tot 3 dagen aangewezen. Bij de eerste tekenen van hoogteziekte mag u niet verder stijgen tot de symptomen verdwenen zijn. Meestal verdwijnen de klachten na aanpassing van het lichaam. Pijnstillers tegen de hoofdpijn (bv. acetylsalicylzuur of paracetamol) zijn hierbij slechts zelden effectief.
• In geval van verergering ( braken, ondraaglijke hoofdpijn, verminderde urineproductie, enz.) moet u afdalen en minstens 500 m lager slapen. Dit kan de klachten als sneeuw voor de zon te doen verdwijnen. Bij heel ernstige gevallen moeten zuurstof en geneesmiddelen toegediend worden.
Slotbemerkingen:
Op hoge hoogte bestaat er uiteraard ook een risico voor onderkoeling en vrieswonden, zonnebrand en oogproblemen (o.a. UV- keratitis) door de hoogtezon. Extreem droge lucht en stof kunnen het dragen van contactlenzen bemoeilijken.
Bij krasjes op het oog zal het hoornvlies onregelmatig zwellen , waardoor het zicht soms met 3 dioptrie kan veranderen (bril meenemen). Dit is niet het geval bij laserbehandeling.
Bij verblijf in afgelegen gebieden is de toegang tot eventueel noodzakelijke medische zorg beperkt! Alles bij elkaar voldoende redenen om bij tochten op grote hoogte te zorgen voor een degelijke medische voorbereiding.
Bron: gezondheid.be, itg.be